شناسایی بخش های کلیدی اقتصاد ایران با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1380

محاسبه پیوندهای پسین و پیشین فعالیت های اقتصادی در چارچوب رویکرد داده ـ ستانده از دهه 1950، به منظور تعیین و کارکرد فعالیت های مختلف اقتصادی و تعیین بخش ها و فعالیت های مهم و پیشرو در اقتصاد،مورد توجه اقتصاددانان بوده و روش های متعددی برای محاسبه آنها مطرح شده است. جداول داده ـ ستانده چارچوبی برای بررسی ارتباط میان صنایع و بخش ها در اقتصاد یک کشور بوده و پیوندهای موجود میان بخش های مختلف اقتصادی را از منظر بخش های تقاضاکننده و عرضه کننده نشان می دهند، ولی چگونگی جریان ارزش افزوده به گروه های اقتصادی و اجتماعی خانوار توسط این جداول منعکس نمی شود. برخلاف جداول داده ـ ستانده، ماتریس حسابداری اجتماعی عمدتاً بر نقش خانوارها در اقتصاد و چگونگی ایجاد و توزیع درآمد آنها متمرکز بوده و در نتیجه ابزار کارآمدی برای بررسی سیاست های توسعه اقتصادی و نیز موضوعات مربوط به توزیع درآمد می باشد. هدف این تحقیق، شناسایی بخش های کلیدی اقتصاد ایران با استفاده از رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی و مقایسه آن با رویکرد داده ـ ستانده می باشد که تا کنون مورد توجه پژوهشگران در ایران قرار نگرفته است. سنجش پیوندها با استفاده از روش حذف فرضی و الگوی پیشنهادی «دایتزنباخر و لیندن»(1997) و با بکارگیری رویکرد داده ـ ستانده و ماتریس حسابداری اجتماعی سال 80 می باشد. نتایج نشان می دهد که بخش های سایر صنایع و دامداری، مرغداری و غیره در رویکرد داده ـ ستانده به عنوان بخش های کلیدی شناسایی شدند، اما در رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی به جز این دو بخش، بخش های صنایع وابسته به کشاورزی/ ساختمان/ عمده فروشی،خرده فروشی و غیره/ حمل و نقل و انبارداری و ارتباطات توانستند پیوند پسین قوی با کل اقتصاد داشته باشند و رتبه بندی بخش های تولیدی در اثر حذف بخش ها در دو رویکرد متفاوت می باشد. اهمیت بخش های خدمات در رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی بیشتر از رویکرد داده ـ ستانده می باشد. نتایج حاصله حاکی از آن است، که سنجش پیوندها بین بخش های تولیدی با حساب های نهادها و عوامل تولید سبب شد بخش های دیگر که بیشتر خدماتی بودند پیوند قوی را نشان دهند که این مهم در رویکرد داده ـ ستانده مشاهده نمی شود.